ما بذر آینده را هم‌اکنون کاشته‌ایم

نرم‌افزار و سخت‌افزاری که چنین قابلیتی را پی‌ریزی کند نیز وجود دارد: تحریک عمقی مغز[1] (DBS) نوعی روش درمانی در حوزه‌ی پزشکی است که طی آن، الکترودهایی در داخل مغز بیمار قرار داده می‌شود. این الکترودها پس از کاشته شدن در مغز به یک دستگاه مولد پالس الکتریکی (IPG) متصل می‌شوند. پالس الکتریکی تولید‌شده توسط دستگاه پالس ژنراتور از طریق الکترودهای ایمپلنت‌شده در مغز به بافت‌های عمقی مغز انتقال یافته و از این طریق اثر درمانی خود را اعمال می‌نماید. اینکه چنین دستگاه‌هایی بتوانند "خاطرات پروتزی" بسازند جهش بزرگی نیست زیرا خودِ خاطرات در مغز توسط فعالیت نورولوژیکی ساخته می‌شوند.

به منظور داشتن درکی بهتر از چشم‌انداز تهدیدات آتی که ممکن است متوجه ایمپلنت‌های حافظه شود، محققین لابراتوار کسپرسکی و گروه جراحی مغز و اعصاب دانشگاه آکسفورد[2] روی محرک‌های عصبیِ موجود و نیز زیرساخت‌های پشتیبانِ آن‌ها تحلیلی کاربردی و نظری انجام داده‌اند.

مقاله‌ای که هم‌اکنون می‌خوانید نتیجه‌ی این تحلیل و بررسی است. جا دارد این نکته را نیز بگوییم به دلیل اینکه بخش اعظم کار -که به محرک‌های عصبی مربوط می‌شود- هم‌اکنون تحت نظارت و بررسی لابراتورهای تحقیقاتی‌پزشکی قرار دارد، نمی‌توان به طور عملی میزان آسیب‌پذیری این فناوری را آزمایش کرد. با این حال، با مشاهده و بررسی آن‌ها از نزدیک، می‌توان چیزهای زیادی آموخت.

علاوه بر این‌ها، محققین همچنین خطرهای از پیش موجود و خطرهای احتمالی را -که هر کدام می‌توانستند توسط هکرها مورد سوءاستفاده قرار گیرند- پیدا کردند. این خطرات عبارت‌اند از:

• زیرساخت‌های آسیب‌پذیر آنلاین- محققین در پلت‌فرم مدیریتی آنلاین (که میان تیم‌های جراحی بسیار محبوب است) به آسیب‌پذیری‌ای جدی و چند ساختار نادرست پی بردند.  
• انتقال اطلاعات نامطمئن و یا رمزگذاری‌نشده بین ایمپلنت، نرم‌افزار برنامه‌ریزی و هر شبکه‌ی اینترنتی مربوطه می‌تواند باعث شود ایمپلنتِ بیمار با نیات شرورانه و مداخله‌گرانه‌ای مورد دستکاری قرار گیرد و یا حتی کل گروه کاشت (و بیماران) -که به طریقی با همین زیرساختار سر و کار دارند- نیز به دردسر بیافتند. این دستکاری می‌تواند در نهایت تنظیمات درمان را تغییر داده و از پی آن می‌تواند موجب ایجاد درد، فلج شدن و یا سرقت اطلاعات محرمانه و خصوصی بیمار گردد.
• در این شرایط ایمنی بیمار از بحث امنیت پیشی می‌گیرد. برای مثال، در مواقع اضطراری، ایمپلنت پزشکی باید زیر نظر پزشک انجام گیرد؛ مثلاً وقت‌هایی که بیمار از مسیری دور با عجله خود را به بیمارستان رسانده باشد. در این مواقع، پزشک به دلیل اضطراری بودن مورد پزشکی، به سراغ پسوردی می‌رود که همه‌ی پزشکان از آن استفاده می‌کنند. این نشان می‌دهد چنین ایمپلنت‌هایی به طور پیش‌فرض باید با بَک‌دُر[3] همخوانی و سازگاری داشته باشند.
• رفتاری نامطمئن از جانب خودِ پرسنل پزشکی- با چنین پسوردهای پیش‌فرضی، نرم‌افزارهای بیماران با یک سهل‌انگاری می‌توانند براحتی مورد دسترسی قرار می‌گیرد.

پیش‌بینی‌ خطرهای آتی

انتظار می‌رود دانشمندان ظرف 5 سال آینده بتوانند به طور الکترونیکی سیگنال‌های مغز را -که کارشان ساخت حافظه و خاطره است- ضبط کنند و سپس آن‌ها را ارتقا داده و یا -پیش از آنکه باری دیگر به داخل مغز برگردانند- بازنویسی‌شان کنند. ده سال دیگر، می‌توان شاهد اولین سری ایمپلنت‌های ارتقای حافظه در بازار باشیم. حتی پیش‌بینی می‌شود تا 20 سال آینده این فناوری تا حدی پیشرفت کند که بتوان تسلط و کنترل کامل روی حافظه و خاطره‌ها داشت.

علاوه بر اینها، چنین فناوری‌ای می‌تواند از حیث مراقبت سلامت نیز اهمیت زیادی داشته باشد. قرار است برای این مزیت، سرمایه جذب شده و تحقیق و توسعه روی آن صورت گیرد. با این وجود، این فناوری هم درست مانند دیگر فناوری‌های پیشرفته‌ی مرتبط با حوزه‌ی زیست وقتی عرضه شود دیگر همواره در معرض تجاری‌سازی، سوءاستفاده و بهره‌برداری قرار خواهد گرفت. از طرفی برخی می‌توانند با استفاده از این فناوری به مغز ورود پیدا کرده و خاطرات مربوط به جنگ‌ها و درگیری‌ها را پاک کنند (که فی‌الذات امری است مقبول)؛ از طرفی دیگر نیز برخی می‌توانند حافظه و خاطرات را دستکاری کنند تا از این طریق راه برای جاسوسی‌های سایبری، سرقت و غیره باز شود (پاک کردن خاطرات مربوط به قفل گوشی یا رمزگذاری‌ها).

نتیجه‌گیری

آسیب‌پذیری‌های فعلی بسیار مهم‌اند زیرا این فناوری می‌تواند بستری باشد برای فناوری‌‌های پیشرفته‌تری که قرار است در آینده از راه برسند. گرچه تاکنون موردی از حمله به محرک‌های عصبی گزارش نشده (البته جای تعجبی هم نیست زیرا گستردگی این فناوری در سطح جهان به طورکلی محدود است) و خیلی از این ایمپلنت‌ها نیز تحت شرایطی کاملاً نظارت‌شده انجام می‌شوند، اما برخی نقاط آسیب‌پذیر نیز وجود دارد که البته به این آسانی‌ها مورد سوءاستفاده قرار نخواهند گرفت. اگر برای پزشکان و تیم‌های مراقبت‌های پزشکی برنامه‌های آموزشی امنیتیِ مناسبی ترتیب داده شود می‌توان به طور بالقوه جلوی حملات را گرفت. از متخصصین مراقبت‌های بهداشتی تا صنعت امنیت، توسعه‌دهندگان و تولیدکنندگان دستگاه‌ها و متصدیان مربوطه همگی در ایجادِ چنین امنیتی نقش دارند. ما معتقدیم اگر درک و بینش عمیقی نسبت به تهدیدات و آسیب‌پذیری‌ها صورت گیرد و در این راستا همکاری خوبی شکل داده شود می‌توان این فناوری نوپا را رشد داد و  آن را از گزند حوادث سایبری مصون نگه داشت، در غیر این صورت به ازای هر فناوری جدید باید تاوان سنگینی در آینده بدهیم.

[1] Deep brain Stimulation

[2] University of Oxford Functional Neurosurgery Group

[3]درِ پشتی (به انگلیسی: Backdoor) در علوم رایانه، به راهی گفته می‌شود که بتوان از آن بدونِ اجازه به قسمت/قسمت‌های مشخصی از یک سامانهٔ دیگر مانند رایانه، دیوار آتش، یا افزاره‌های دیگر دست پیدا کرد.