واژه استگانوگرافی از واژه یونانی "steganos" به معنای «پنهان یا پوشیده» و ریشه یونانی "graph" به معنای «نوشتن» گرفته شده است. استگانوگرافی یا پنهان‌نگاری (steganography) تکنیک مخفی کردن داده‌ها در یک فایل یا پیام معمولی غیر‌محرمانه برای جلوگیری از شناسایی است. این داده‌های پنهان سپس در مقصد استخراج می‌شوند. استگانوگرافی را می‌توان به منظور محافظت بیشتر از داده‌ها با روش رمزگذاری به عنوان یک مرحله اضافی ترکیب کرد. برای دریافت مطالعه‌ی بیشتر درباره‌ی این فرایند، با ما همراه شوید.

چرا باید از پنهان‌نگاری(steganography) استفاده کنیم؟

از استگانوگرافی می‌توان برای پنهان کردن تقریباً هر نوع محتوای دیجیتال از جمله متن، تصویر، ویدیو یا محتوای صوتی استفاده کرد. داده‌های مخفی را می‌توان تقریباً در هر نوع محتوای دیجیتال دیگری پنهان کرد. محتوایی که از طریق پنهان‌نگاری مخفی می‌شود، متن پنهان (hidden text) نامیده می‌شود و این محتوا رمزگذاری و یا به روشی پردازش می‌شود که تشخیص محتوای مخفی را دشوارتر کند.

نمونه‌هایی از steganography

پنهان‌نگاری توسط کسانی انجام می‌شود که مایل به انتقال یک پیام یا کد مخفی هستند. در حالی کاربردهای قانونی بسیاری برای استگانوگرافی وجود دارد، برخی از توسعه‎دهندگان بدافزار از استگانوگرافی برای مخفی سازی انتقال کدهای مخرب استفاده می‌کنند که به "Stegware" معروف است.

اشکال استگانوگرافی برای قرن‌ها مورد استفاده قرار گرفته‌اند و تقریباً شامل هر تکنیکی برای پنهان کردن یک پیام مخفی در یک ظرف بی ضرر است. به عنوان مثال، استفاده از جوهر نامرئی برای پنهان کردن پیام‌های مخفی، پنهان کردن اسناد ثبت شده از طریق کوچک‌سازی نسخه‌های متنی (microdot) که می‌تواند به قطر 1 میلی متر باشد، پنهان کردن پیام‌ها درون مکاتبات به ظاهر مشروع و حتی استفاده از محیط‌های بازی چند نفره برای به اشتراک‌گذاری اطلاعات.

امروزه چگونه از پنهان‌نگاری(steganography) استفاده می‌شود؟

در استگانوگرافی دیجیتال مدرن، داده‌ها ابتدا رمزگذاری یا مبهم می‌شوند و سپس با استفاده از یک الگوریتم خاص، درون داده‌هایی که بخشی از یک فرمت فایل خاص هستند، مانند یک تصویر JPEG، فایل صوتی یا ویدئویی، وارد می‌شوند. پیام مخفی را می‌توان به روش‌های مختلفی در فایل‌های داده معمولی جاسازی کرد. یکی از روش‌ها پنهان‌نگاری داده‌ها، مخفی کردن آن‌ها در بیت‌هایی است که نشان‌دهنده پیکسل‌های رنگی است که در یک ردیف در یک فایل تصویری تکرار می‌شوند. با اضافه کردن و اعمال داده‌های رمزگذاری شده روی این داده‌های اضافی به روشی نامحسوس، یک فایل تصویری به دست می‌آید که شبیه به تصویر اصلی است. اما دارای الگوهای نویز داده‌های معمولی و رمزگذاری نشده است.

کاربردهای مختلفی از استگانوگرافی وجود دارد. در بین انواع تکنیک‌های جاسازی اطلاعات حساس در انواع فایل، یک نمونه رایج، جاسازی یک فایل متنی در یک فایل تصویری می‌باشد که اگر به درستی انجام شود، هر کسی که فایل تصویر را مشاهده می‌کند تفاوتی بین فایل تصویر اصلی و فایل تغییر یافته نمی‌بیند. این فرآیند را می‌توان به صورت دستی یا با استفاده از ابزار استگانوگرافی تکمیل کرد.

پنهان‌نگاری، هنر پنهان کردن اطلاعات در درون فایل‌ها یا اشیاء است

مزیت‌هایپنهان‌نگاری(steganography) نسبت به cryptography

استگانوگرافی از رمزنگاری(cryptography) متمایز است. استفاده ترکیبی هر دو با هم می‌تواند به بهبود امنیت اطلاعات محافظت شده و جلوگیری از شناسایی ارتباطات مخفی کمک کند. مزیت اصلی استفاده از استگانوگرافی برای پنهان کردن داده‌ها نسبت به رمزنگاری این است که در استگانوگرافی داده‌های حساس به صورت متن در یک فایل یا محتواهای دیگر پنهان‌نگاری می‌شوند. در حالی که در یک فایل رمزگذاری شده، پیام مورد نظر به وضوح مشخص و قابل شناسایی است.

عملکردهای نرم افزار پنهان‌نگاری(steganography)

برنامه‌های اختصاصی مختلف و open-source برای انجام steganography در دسترس هستند. OpenStego یکی از این برنامه‌ها است. برخی از ابزارهای استگانوگرافی آنلاین نیز مانند Xiao Steganography وجود دارند که برای مخفی کردن فایل‌های مخفی در تصاویر BMP یا فایل‌های WAV استفاده می‌شوند. همچنین Image Steganography، ابزار جاوا اسکریپت است که تصاویر را در داخل فایل‌های تصویری دیگر پنهان می‌کند و Crypture نیز یک ابزار مبتنی بر خط فرمان است.

همچنین نرم افزار Steganography برای انجام عملکرد‌های مختلفی از جمله موارد زیر استفاده می‌شود :

• آماده‌سازی داده‌هایی که باید در فایل دیگر پنهان شوند.
• پیگیری اینکه کدام بیت از فایل حاوی داده‌های پنهان است.
• رمزگذاری داده‌هایی که باید پنهان شوند.
• استخراج داده‌های پنهان توسط گیرنده مورد نظر.

کلام آخر

همانطور که در این مقاله به آن اشاره شد، استگانوگرافی یا پنهان‌نگاری، هنر پنهان کردن اطلاعات در درون فایل‌ها یا اشیاء است. در این روش داده‌ها به گونه‌ای پنهان می‌شوند که کسی متوجه آن‌ها نشود. درواقع، استگانوگرافی از جمله‌ تکنیک‌هایی است کاربردی است که برای دستیابی یه اهداف گوناگونی استفاده می‌شود.